آیینه های روبه رو

یک روانشناس بالینی: شخصیت «ترنس» فیلم «آینه‌های روبرو» واقع‌بینانه و عالمانه است

جلسه نمایش و نشست نقد و بررسی فیلم «آینه‌های روبه‌رو» به کارگردانی نگار آذربایجانی و تهیه‌کنندگی فرشته طائرپور به دعوت بنیاد ملی نخبگان و دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران 21 آذرماه در تالار کوثر دانشکده روانشناسی دانشگاه تهران برگزار شد.

در این نشست کارگردان، تهیه‌کننده و بازیگران نقش‌های اصلی فیلم و همچنین دکتر حسین خطیبی روانپزشک مشاور فیلم «آینه‌های روبرو» شرکت داشتند.

در ابتدای برنامه دکتر محمدعلی بشارت استاد دانشگاه و متخصص سکسولوژی و روانشناسی بالینی درباره ارزش‌ها و کاربردهای مثبت این فیلم و ابعاد روانشناسی آن صحبت کرد و از کلیه عوامل سازنده این فیلم تشکر کرد.

این روانشناس بالینی با بیان اینکه طرح شخصیت "ترنس" در این فیلم واقع‌بینانه و عالمانه است، گفت: «ترنس‌»ها همینی هستند که در این فیلم به تصویر کشیده شده است و معضلات آنها به خوبی نشان داده شده است.

وی با بیان اینکه «ترنس»ها دارای شدت و ضعف در اختلالات هورمونی خود هستند گفت: «آدینه» فیلم، نمونه تام و کمال یک «ترنس» در مرحله کامل این درجات است و فیلم به خوبی نشان می‌دهد که کسانی همچون او، می‌توانند به همان نتیجه‌ای که «آدینه» رسید، برسند و برای همسان‌سازی روح و جسمشان تن به عمل جراحی بدهند.

دکتر بشارت با بیان اینکه چند سال است برای تغییر جنسیت افراد "ترنس" در ایران مجوز صادر می‌شود اظهار کرد: متاسفانه هنوز این مساله برای خود فرد"ترنس"، خانواده او و مردم جامعه فرهنگسازی نشده و اغلب مردم هنوز نسبت به این پدیده طبیعی، توجیه نیستند و عکس‌العمل‌های منفی نشان می‌دهند. این وضعیت زندگی این افراد را بسیار تلخ‌تر می‌سازد بنابراین فیلم‌هایی مانند «آینه‌های روبرو» می‌توانند به این فرهنگ‌سازی کمک بزرگی بکنند.

او در ادامه تشریح کرد: یک فیلم، یک رمان یا هر اثر هنری می‌تواند ما را با این سوال تکان‌دهنده مواجه کند که آیا روحی که معتقدیم در بدن جنین دمیده می‌شود، مونث است یا مذکر؟...آیا روح اساسا جنسیت دارد؟

این عضو هیات علمی دانشکده روانشناسی دانشگاه تهران در ادامه گفت: ما همه گرفتار زندان‌های بسیاری هستیم که بعضی را خود و بعضی را دیگران برایمان ساخته‌اند. برای "ترنس‌"ها جنسیت فیزیکی‌شان زندان مضاعفی است که باید از آن رهایی پیدا کنند.

وی ادامه داد: در جامعه ما "ترنس"‌ها را با "همجنس‌گرایان" یا "دوجنسیتی" ها یکی می‌دانند و متاسفانه در زندان‌ها، خوابگاه‌های دانشجویی، پادگان‌های خدمت سربازی، برای آنها مشکلات اسف باری پیش می‌آید که ناشی از همین باور و تشخیص اشتباه است. جمع شما دانشجویان و اساتید رشته‌های روانشناسی که در سلامت روانی جامعه آینده نقش دارید در این حوزه مسوول هستید.

در بخش دیگر این نشست دکتر حسین خطیبی، مشاور روانپزشک فیلم با اشاره به حضور مادر یک "ترنس" در سالن گفت: به خاطر صبر و مقاومت این مادر که علیرغم همه مشکلات با عمل تغییر جنسیت فرزندش موافقت کرده از شرکت او در این جلسه سپاسگزارم و از صحبت‌های او درباره فیلم بسیار تحت تاثیر قرار گرفتم.

دکتر خطیبی ادامه داد: در جریان فیلم ما متوجه می‌شویم که جامعه ما نسبت به بسیاری از موضوعات دچار ناآگاهی است و بنابراین در برابر هر نوع تغییری مقاومت می‌کند. این مقاومت، گریز و فرار ایجاد می‌کند بنابراین «آینه‌های روبرو» قصه همه ما است.

وی ادامه داد: برای تغییر دادن ذهنیت مخاطب تصمیم گرفتیم یکسری اطلاعات را به شکل داستان در اختیار مخاطب قرار دهیم و در فیلم صد دقیقه‌ای ما امکان پرداختن به مسائل بعد از عمل را نداشتیم ما در اینجا طرح مساله کردیم و البته خود نیز واقفیم که اصلی‌ترین مشکلات ترنس‌ها بعد از عمل بروز می‌کند.

در ادامه طائرپور در جواب به این سوال که آیا حذف نقش مادر موجب این نشده است که مخاطب تصور کند محیط مردانه موجب ایجاد چنین شرایطی برای یک ترنس می‌شود، گفت: به هر حال وقتی مادری در خانواده و کنار دختر حضور دارد، فرزند کمتر احساس تنهایی و بی‌کسی می‌کند. مادرها نوعا اهل مراقبت و مدیریت مشکلات هستند. ما برای اینکه آدینه را تنها و منزوی نشان دهیم و میل به گریز و عصیان را در او تقویت کنیم، نقش مادر را از زندگیش حذف کردیم.

طائرپور خطاب به دانشجویان گفت: اگر ساخت چنین فیلم‌هایی را مفید و لازم می‌دانید باید آنرا بعنوان یکی از مطالبات اجتماعی خود تعریف کنید و برای تحقق آن به دنبال راهکارهای قانونی باشید. جامعه دانشگاهی کشور باید تلاش کند که روند سینمای اجتماعی تقویت شود.

سپس دانشجویی از دانشگاه علوم اجتماعی دانشگاه تهران با بیان اینکه نیاز به بررسی جامعه شناسانه نیز در مورد فیلم وجود دارد از عوامل فیلم برای شرکت در نشستی برای بررسی ابعاد جامعه شناختی فیلم «آینه‌های روبرو» دعوت کرد و عوامل فیلم نیز با قبول دعوت تایید کردند که بررسی‌های بیشتر ابعاد اجتماعی فیلم به ارتقا و گسترش کاربردهای فیلم کمک خواهد کرد.