عوارض شاخص روانشناختی کودک آزاری

عوارض شاخص روانشناختی کودک آزاری

هرگونه آسیب جسمی یا روانی، سوء استفاده جنسی یا بهره کشی و عدم رسیدگی به نیازهای اساسی افراد زیر 18 سال توسط افراد دیگر و به صورتی که غیر تصادفی نباشد، کودک آزاری تلقی می­شود.

شیوع کودک آزاری:

* کودک آزاری در همه جای دنیا وجود دارد.

* بر اساس گزارش اخیر یونیسف در حال حاضر تعداد 275 میلیون کودک در جهان در معرض کودک آزاری قرار دارند.

* سالانه در انگلستان 80000 کودک جهت بررسی کودک آزاری و تشکیل پرونده مورد ارزیابی و سنجش و تحقیق قرار می­گیرند.

انواع کودک آزاری:

به طور کلی چهار نوع کودک آزاری وجود دارد:

1)کودک آزاری جسمی یا بدنی

2)کودک آزاری جنسی

3)کودک آزاری عاطفی یا روانی

4)غفلت یا رها شدگی

کودک آزاری جسمی ( بدنی) :

عبارت است از ضربه زدن، تکان دادن، پرت کردن، مسموم کردن، سوزاندن یا گزیدن، غرق کردن، خفه کردن یا سایر رفتارهای مشابه که موجب صدمه بدنی به کودک می­شوند. صدمه بدنی همچنین در مواقعی هم که والدین یا مراقبان وانمود می­کنند که علایم بیماری در کودک وجود دارد و یا خود آنها عمداً بیماری را در کودک تحت مراقبتشان ایجاد می­کنند نیز روی می­دهد.

کودک آزاری جنسی :

کودک آزاری جنسی عبارت است از مجبور کردن یا راضی کردن کودک یا نوجوان به انجام عمل جنسی، خواه کودک از آنچه روی می­دهد آگاه باشد خواه نا آگاه. اعمال جنسی می­تواند انجام تماس بدنی از جمله فعالیت­های دخول (تجاوز یا لواط) یا فعالیت­های غیر دخولی باشد. همچنین کودک آزاری جنسی شامل فعالیـت­های غیـر تماسـی هـم می­شود، فعالیت­هایی مثل نگاه کردن به عورت کودکان یا تولید عکس­های مستهجن یا  مجبور کردن کودک به انجام فعالیت­های جنسی و سپس نگاه کردن به آن و کسب لذت نگاه کردن یا تشویق کودکان به اعمال جنسی از طریق روش­های نامناسب.

کودک آزاری عاطفی:

کودک آزاری عاطفی سوء رفتار عاطفی و روانی مداوم با کودک از نوعی است که موجب می­شود تا رشد هیجانی و عاطفی کودک به شکلی شدید و ماندگار تحت تاثیر قرار گیرد. این نوع کودک آزاری شامل موارد فوق است: آزارهای کلامی ، طرد کودک یا دریغ کردن محبت از کودک، عدم تماس بدنی گرم با کودک مثلاً بغل نکردن او، انتقاد کردن مداوم از او، کم توجهی و بی محلی نسبت به کودک، تکرار مداوم مطالبی به کودک دال بر دوست نداشتن او، ناخواسته بودن وی و اینکه کودک مقبول نیست، بیان قصورات و کمبودهای کودک به دیگران، سرکوفت زدن به کودک و مقایسه او با بچه­های دیگر، انکار موفققیت­های او، تهدید کودک، مسخره کردن او، بلا گردانی کودک.

غفلت و رها شدگی کودک:

غفلت یا رها شدگی کودک عبارت است از قصور پایدار و مداوم در تأمین نیازهای اساسی فیزیکی یا نیازهای روان شناختی کودک که احتمالاً در نتیجه آن نقص­ها و عوارض جدی در سلامتی یا رشد کودک به وجود می آید. غفلت معمولاً به عدم انجام کاری در مراقبت از کودک اشاره دارد و نه صدمه رساندن فعال به کودک به شکلی که در کودک آزاری جسمی دیده می­شود. غفلت کوتاهی­های گاه به گاه والدین در تربیت بچه را در بر نمی­گیرد.

شیوع کودک آزاری در ایران

بر اساس بررسی مدنی که با توجه به آمار سایر تحقیقات جمع آوری شده است و نیز بر اساس بررسی کتابخانه­ای و از بررسی دو روز نامه کثیر الانتشار کشور در یک دوره مشخص زمانی ( بهمن 82 تا بهمن 83 )می­توان آمار زیر را در این باره گزارش نمود :

کودک آزاری (شامل جسمی، جنسی و غیره) 616  نفر که 433 نفر دختر و 113 نفر پسر و بقیه نامشخص از نظر جنسیت بوده­اند. قتل کودکان 88 نفر 59 دختر و 24 پسر. کودک ربایی 138 نفر 93 دختر و 43 پسر.

در یک بررسی دیگر از دو روز نامه فوق :

آزار جنسی 220 مورد (98 دختر و 74 پسر)

آزار جنسی توسط پدر 3 مورد (2 پسر و 1 دختر)

آزار جنسی منجر به قتل 54 مورد (27 پسر و 27 نفر جنسیت نامشخص)

آزار جسمی 92 مورد (37 پسر 33 دختر و 22 نفر جنسیت نامشخص(

آزار جسمی منجر به قتل 60 مورد (31 پسر 24 دختر و 5 مورد جنسیت نا مشخص(

ربایش و تهدید به قصد ربودن و اخاذی 324 مورد(16 مورد پسر و 308 مورد دختر(

شاخص­ها و نشانه­های انواع کودک آزاری:

نشانه­های کودک آزاری جسمی:

1) وجود کبودی حاصل از جای نوک انگشتان بر روی بدن، دست­ها و پاها که می­تواند نشانه محکم گرفتن کودک باشد. این کبودی­ها (به خصوص اگر در جلو و عقب بدن کودک باشد) می­تواند علامت آن باشد که کودک را محکم گرفته و به شدت تکان داده­اند.

2)وجود کبودی­هایی که باعث شده تا جای انگشتان دست یا اشیای دیگر که کودک را با آن زده­اند روی بدن او بر جا بماند.

3)وجود کبودی روی گونه­ها، به خصوص در نوزادان که گاهی با پارگی گوشه دهان (گوشه لب) همراه است و نشانه آن است که در طی غذا خوردن اجباری به کودک یا برای آرام کردن او در هنگام گریستن، محکم دهانش را گرفته­اند (یا باز نگه داشته­اند و یا بسته­اند).

4)وجود کبودی­هایی با رنگ­های مختلف.

5)وجود هر گونه کبودی در نوزادی که  هنوز راه نیافتاده است.

6)وجود سوختگی­های دایره­ای شکل کوچک که می­تواند در اثر سوزاندن با سیگار باشد. سوختگی­های اتفاقی با سیگار عمق کمتری دارد و بیشتر شکل قاشق قورباغه است.

7)وجود کبودی و سیاهی در اطراف چشم­ها به خصوص در مواقعی که توضیحات و دلایل ارائه شده قانع کننده نیست مثلاً این ادعا که بچه روی سطح صافی زمین خورده است.

8)وجود سوختگی یا تاول­هایی در محل­های غیر عادی یا با شکل­هایی مرتب و منظم یا به جا ماندن شکل شی سوزاندن بر روی بدن کودک مثل قاشق یا سیخ و . . .

9) دندان گزیدگی­های شدید. گاهی ادعا می­شود این کار بچه­های دیگر است ولی گزیدن­های کودکان دیگر با گزیدن بزرگسالان تفاوت­هایی دارد که به راحتی می­توان آنها را تشخیص داد.

10)شکستگی اعضای بدن، ضربه به سر، ناتوانی در نشستن یا ایستادن و . . . که همگی نشانه­های کودک آزاری­های جسمی هستند.

نشانه­های کودک آزاری عاطفی:

1)کودک ممکن است گوشه گیر شده و منزوی گردد و نخواهد با همسن و سالانش قاطی شود و ملاحظه بزرگ ترها را بکند (از آنها اندیشه کند.

2)رفتار توجه طلبانه و یا پرخاشگرانه از قبیل شیطنت و تخسی مدام، کثافت کاری یا خیس کردن عمدی و از روی قصد، حمله کردن به کودکان دیگر.

3 )آشفتگی و به ریختن الگوهای خورد و خوراک و تغذیه.

4)کج خلقی و قشقرق­های شدید که متناسب با سن و سال کودک نیست.

5 )پسرفت در جایی که کودک می­خواتد یا از او انتظار می­رود تا مثل کودک رشد کرده­ای رفتار کند.

6 )فرار کردن یا مخفی شدن از دیگران.

7 )عملکرد ضعیف تحصیلی یا ناتوانی در انجام تکالیف در مهد، از دست دادن اعتماد به نفس و عزت نفس پایین در اثر این موضوع.

8 )بی­توجهی به سرو وضع ظاهری خود، مثلاً پوشیدن دایمی یک لباس، امتناع از شانه زدن موی خود.

9 )ابتلاء به امراض روان تنی.

10 )چسبیدن به بزرگسالان دیگر، ملاحظه زیاد والدین را کردن.

11 )رشد نامناسب و نا­متوازن.

12 )سوء مصرف مواد و الکل.

13 )فرار از مدرسه.

14 )خود زنی و مضروب ساختن خویش.

نشانه­های کودک آزاری جنسی:

·       التهاب، سرخی، کبودی و زخم در اطراف ناحیه تناسلی و مقعد.

·       احساس درد و ناراحتی در اطراف ناحیه مهبل یا ذکر یا مقعد.

·       احساس ناراحتی یا اشکال در راه رفتن یا نشستن.

·       خون ریزی یا ترشح از مهبل یا ذکر یا مقعد.

·       احساس درد در زمان ادرار.

·       دانسته­ها یا رفتارهای جنسی که با سن و سال و سطح رشدی کودک تناسب ندارد.

·       بازی­های جنسی با بچه­های دیگر که در خلال آنها اطلاعات خاص و پیچیده­ای از خود بروز می­دهد.

·       فرار کردن، اضطراب، ناامیدی.

·       ترس از آدم بزرگ­های خاص و معین و دوری کردن از بچه­های دیگر.

·       نمایش در آوردن صحنه­های جنسی و برون ریزی آن­ها در خلال بازی یا نقاشی.

·       رفتارهای پسرفتی مثل انگشت مکیدن، ادرارکردن در رختخواب.

·       ابراز خشم و خصومت و پرخاشگری نسبت به بزرگ­ترها و بچه­های دیگر.

·       پسرفت و تحلیل رفتن رفتارها و موفقیت­های قبلی در مهد کودک یا مدرسه.

·       اشکال در خوابیدن یا خورد و خوراک.

·       دروغ گفتن.

·       خود ارضایی دایم.

·       بروز رفتارهای نمایشی مثل داد و فریاد کردن، رفتار توجه طلبانه، غش و دلریسه رفتن

·       اعلان و اعلام موضوع به یک بزرگ­تر، احتمالاً بخشی از موضوع ابتدا گفته شده و بعد حرف­ها پس گرفته می­شود.

·       لابالی شدن در قبال مسایل جنسی، بارداری و ابتلاء به امراض مقاربتی.

نشانه­های غفلت و رها شدگی:

1-رشد بدنی کم، لاغر و کم وزن بودن، کوتاه بودن قد نسبت به سن کودک.

2-کودک زار و نحیف به نظر می­رسد و معمولاً سلامت نیست.

3-امکان دارد کودک رنگ پریده، بی رمق و ژولیده به نظر برسد.

4-وضعیت بهداشتی مناسبی ندارد مثلاً لباس­هایش بد بو و کثیفند، موهایش نشسته­اند، دایم روی پوستش در اثر پوشک پوشیدن تاول وجوش زده است.

5-کودک بی­علاقه­ای به نظر می­رسد و تحریک و تحریض او سخت است.

6-دایماً مریض احوال است و از بیماری­ها و امراضی مثل سرما خوردگی، سرفه و اسهال می­نالد یا مشکل دارد.

7-بیماری­ها و امراض عفونی درمان ناشده دارد.

8-پوشاک نامناسب دارد.

9-گرسنگی و پر خوری در مواقع وجود غذا به حد کافی.

10-خستگی و کوفتگی.

11-ممکن است کودک با تأخیر به مدرسه بیاید یا کراراً غیبت کند (بچه­های بزرگ­تر مبتلا به این مشکل ممکن است ساعاتی قبل و بعد از مدرسه در اطراف و اکناف مدرسه پرسه بزنند).

12-بی­تفاوتی نسبت به درخواست­های بزرگترها.

13- بهبودی ناگهانی و قابل توجه در همه جوانب رفتار و ظاهر و سرو وضع کودک وقتی که نحوه مراقبت از او تغییر می­کند.

عوارض شاخص روان­شناختی کودک آزاری

*عوارض کوتاه و دراز مدت در حیطه­های رشدی، سلامتی و بهداشتی از جمله در زمینه توانایی­های یادگیری.

*رفتار پرخاشگرانه از جمله قلدری، رفتار کلامی آزار گرانه و خصومت با دیگران.

*رفتار خشونت بار و آزار گرانه جنسی با دیگران به خصوص با کودکان و رفتار نامناسب جنسی با بزرگسالان.

*از دست دادن اعتماد به نفس، عزت نفس و تصویر از خویشتن ضعیف.

*رفتارهای دردسر ساز مثل کج خلقی، رفتار مخربانه، امتناع از پاسخ دادن به درخواست­ها و تقاضاهای دیگران.

*ناشادی، غمگینی، گوشه­گیری و بی­پناهی و بی­کسی.

*بروز رفتارهای وسواس گونه اجباری و اضطراری مثل خود زنی، آداب و تشریفات خاص و رفتارهای عجیب و غریب.

*ترسیدن از بزرگترها.

*ایجاد روابط سطحی و شکننده با دیگران.

رفتار دردسرساز( مشکل)

*خشم به سمت آزارگر.

*خشم و خشونت نسبت به سایر بزرگسالانی که یا از آزارگر حمایت کرده­اند یا از کودک غفلت نموده­اند یا کسانی که کودک آزاری را منکر می­شوند.

*احساس شرم، مقصر دانستن خود، یا احساس گناه کردن.

*احساس گناه یا ترس از اینکه مبادا آزارگر موضوع را افشاء سازد.

*ترس از اینکه مبادا خانواده در اثر کودک آزاری از هم بپاشد.

*ابهام درباره اینکه خانواده ممکن است چه برخوردی داشته باشد.

*ترس و اضطراب درباره آینده.

*ترس از اینکه مبادا آزارگر دوباره شروع به آزار نماید.

*افسردگی، غمگینی و ناامیدی.

*احساس اینکه کسی کودک را دوست ندارد.

*درماندگی و احساس نداشتن کنترل بر زندگی و شرایط خویش.

------------------------------

لیلا بهنام