پیشگیری از همسر آزاری

پیشگیری از همسر آزاری

سلامت خانواده در گرو آرامش و ارتباط مناسب میان اعضاء آن است. در خانواده هایی که خشونت وجود دارده، همه به نوعی تحت تأثیرات سوء آن قرار می گیرند. زنان خشونت دیده دچار عوارض جسمانی و روانی زیادی می شوند، کودکان در محیط خشن بیش از سایرین آسیب می بینند و فرد خشونت کننده هم از رفتار خود در رنج بوده و نیاز به کمک دارد. بنابراین تلاش در جهت معضل خشونت در خانواده و مراجعه به افراد آموزش دیده، به سلامت جسمی، روانی و معنوی همه ی افراد خانواده کمک می کند.

در همه ادیان هر نوع خشونت و آزار کلامی و رفتاری نسبت به زن نهی شده است. در روایات اسلامی زدن زشت و سبب عذاب اخروی برای فرد است و فرد خشونت کننده به میزان آسیب وارده، اعم از سرخی، کبودی، شکستن استخوان و مانند آن ملزم به پرداخت دیه است.

خشونت خانگی چیست؟     

خشونت خانگی خشونتی است که بین افراد خانواده رخ می دهد و اغلب در درون منازل اتفاق می افتد. کودکان، همسر و سالمندان ممکن است قربانی رفتار خشونت آمیز باشند.

همسر آزاری به صورت های مختلفی مانند خشونت جسمانی، روانی، کلامی، اقتصادی و جنسی در خانواده ها دیده می شود.

هدف این متن آشنایی خواننده با همسر آزاری جسمانی و کمک به پیشگیری از آن است. همسر آزاری جسمانی به صورت پرتاب اشیاء به سمت همسر،حمله ی فیزیکی به اشکال مختلف (زدن سیلی، مشت، لگد و . . .) یا جلوگیری از مراجعه همسر به پزشک یا مراکز خدمات بهداشتی رخ می دهد.

فرزندان این خانواده با تن دادن به خشونت و پذیرش آن، و نیز یاد گرفتن رفتار خشونت آمیز به عنوان راه حل مشکل، این پدیده ناپسند را در خانواده (با والدین و خواهر و برادر) در مدرسه، در جامعه و یا در آینده با همسر یا فرزندان خود نیز ادامه می دهند.

آیا همسر آزاری پدیده شایعی است؟

تعیین میزان همسر آزاری کار ساده ای نیست. صحبت از مورد خشونت واقع شدن و کتک خوردن برای قربانیان دشوار است. احساس گناه، شرم، ترس از مرتکب و ترس از واکنش دیگران سبب می شود زنان در مورد خشونت صحبت نکنند.

در امریکا، هر نه ثانیه یک زن از همسر کتک می خورد. در انگلستان از هر چهار زن، یک زن در طول زندگی مورد خشونت خانگی قرار می گیرد.

در تعدادی مطالعه در ایران نیز دیده شده است که از هر چهار زن یک نفر در طول زندگی مشترک مورد همسر آزاری قرار می گیرد. این زنان در دوره های خاصی بیشتر مورد خشونت واقع می شوند که این دوره ها عبارتند از: سال اول ازدواج، تنگناهای مالی، پس از تولد فرزندان، دوران بارداری و میانسالی. پس می توان نتیجه گرفت همسر آزاری پدیده شایعی است.

چرخه ی همسر آزاری و مراحلی که قربانی خشونت طی می کند

خشونت خانگی معمولاً چرخه ی مشخصی را طی می کند:

1)افزایش تدریجی تنش در خانه  2- بروز همسر آزاری 3- عذرخواهی مرتکب و اطمینان دادن به قربانی در جهت عدم تکرار خشونت. ولی پس از مدتی باز تنش بالا  می گیرد و چرخه تکرار می شود. به عبارت دیگر، فرد مرتکب خشونت معمولاً پس از رفتار خشونت آمیز با عذرخواهی، قول به عدم تکرار آن و در مواردی جبران مادی (خرید هدیه و. . .) اقدام به دلجویی می کند. اما پس از مدتی دوباره پرخاشگری و تنش در خانواده بالا می گیرد و رفتار خشونت آمیز تکرار می شود.

چرخه همسر آزاری

عذرخواهی مرتکب = افزایش تنش در خانه = بروز رفتار خشونت آمیز

افرادی که مورد خشونت قرار می گیرند، مراحل مختلفی را طی می کنند: در ابتدا احساسات منفی نظیر شرمندگی، تنفر از خود و انکار را تجربه می کنند.

در مرحله بعد، به این نتیجه می رسند که رفتاری که با آنها می شود، خشونت است و آنها مستحق چنین رفتاری نیستند.

پس از آن زن قربانی، به دنبال راه حلی است که به رفتار خشونت آمیز پایان دهد. اینجاست که آمادگی لازم برای بهره گیری از خدمات بهداشتی در زمینه ی خشونت فراهم می شود.

همسر آزاری چه عواقبی دارد؟

تحقیقات مختلف نشان داده است همسر آزاری علاوه بر اثرات سوء بر قربانی خشونت، فرزندان و حتی خود خشونت کننده را هم دچار مشکلات جدی می کند. در زنان قربانی، افسردگی، اضطراب، میگرن و دردهای پراکنده زبانی زیاد دیده می شود.

در فرزندان این خانواده ها، رفتارهای تهاجمی، مشکلات تحصیلی، پرخاشگری، افسردگی، اضطراب، شب ادراری زیاد دیده می شود.

مرتکبین خشونت خود نیز در معرض خطرات و عواقب ابراز خشم و ناآرامی ایجاد شده در خانواده هستند. بیماری قلبی، فشار خون، زخم معده، احساس گناه و شرمندگی و عوارض بسیار دیگر در انتظار کسانی است که با خشونت دیگران را آزار می دهند.

چرا خشونت اتفاق می افتد؟

مرد همسر آزار با هدف برقراری تسلط، در دست گرفتن کنترل و ایجاد ترس در همسرش دست به خشونت می زند. او عقیده دارد باید بر همسرش مسلط باشد، همسر باید از وی حرف شنوی مطلق داشته باشد و خشونت راه حل موثری برای رسیدن به این اهداف و حل مشکلات خانوادگی است. در صورتی که چنین نیست و رفتار خشونت آمیز در دراز مدت مشکلات خانوادگی را افزایش می دهد.

وجود بعضی باورهای فرهنگی غلط نیز پدیده ی همسر آزاری را تقویت می کند مانند این باور که فشار بر همسر و خشونت در خانه حداکثر به یک هل دادن، مشت یا سیلی ختم می شودو صدمه ی جدی نمی زند، این ها مشکلات داخلی خانواده هاست و نباید در آن دخالت کرد، همه ی خشونت کنندگان روانی اند و هیچ درمانی عادات خشن آنها را تغییر نمی دهد و یا اسلام دست مرد را برای کتک زدن همسرش باز گذاشته است. به خاطر داشته باشیم که همه ی این موارد نادرست است.

چرا زنان تلاشی برای جلوگیری از وقوع خشونت انجام نمی دهند؟

زنان به دلایل مختلف خشونت خانگی را پنهان می کنند و اقدامی برای جلوگیری از آن انجام نمی دهند. برخی از این دلایل عبارتند از: تحمل به خاطر فرزندان، عذرخواهی خشونت کننده بعد از خشونت، امید به بهبود خودبخودی اوضاع، ترس از آبروریزی،واکنش آزار دهنده ی دیگران و اعتقاد به اینکه این سرنوشت، خواست خدا بوده است.

در صورتی که باید توجه داشت تحمل رفتارخشونت آمیز در دراز مدت نه تنها کمکی به بهبود شرایط خانواده نمی کند، بلکه مشکلات خانوادگی را نیز افزایش می دهد و خواست خدا و دین خدا هم نیست.

در برخورد با خشونت خانگی چه باید کرد؟

شما که در معرض خشونت خانگی قرار دارید، ممکن است از علائم جسمانی و روانپزشکی متعددی از جمله دردهای پراکنده در بدن، افسردگی و اضطراب رنج ببرید.

در برنامه ی درمانی طراحی شده برای قربانیان خشونت، موارد زیر گنجانده شده است:

·        از اهمیت گسترش شبکه ی حمایتی  خود آگاه می شوید.

·        با منابع و خدمات موجود در زمینه خشونت خانگی آشنا می شوید.

·        مهارت های اجتماعی و ارتباطی خود را مانند مهارت همدلی، گوش دادن فعال، موانع ارتباطی، رفتار جرأت مندانه، شیوه های مدیریت خشم، روش های موثر حل مسئله و . . . تقویت می کنید.

آیا قانون از زن قربانی خشونت حمایت می کند؟

طبق ماده ی 1115 قانون مدنی کشور در صورتی که مرد از لحاظ جسمانی، حیثیتی یا مالی، خطری جدی را متوجه زن کند و یا خوف چنین خطری وجود داشته باشد، زن می تواند منزل مشترک خود را ترک کند و موقتاً نیازی به دستور دادگاه یا حکم قطعی ندارد. مثلاً اگر شوهری همسرش را ضرب و جرح یا شکنجه کند، زن حق دارد از منزل خارج شود و شوهر موظف است نفقه ی او را نیز پرداخت کند، البته این خطر و عدم تأمین جانی باید در کوتاهترین فرصت به وسیله ی دادگاه مسجل شود. طبق قانون و رویه ی عملی زن می تواند به منزل نزدیکان و بستگان برود و اگر کسی را نداشته باشد، تا تعیین تکلیف نهایی در محلی که دادگاه تعیین می کند، سکنی گزیند. پیشنهاد می شود در این موارد و موارد دیگر که نیاز به حمایت های قانونی احساس می کنید پیش از هر گونه اقدام قانونی با پزشک خانواده و نیز منابع دیگری که در زیر آمده است مشورت کنید.

منابع حمایتی برای قربانی خشونت

موارد زیر منابع حمایتی روانی، اجتماعی، دینی و معنوی مناسبی هستند که در صورت وجود خشونت می توان از آنها کمک گرفت. توصیه می کنید به جای ادامه ی درگیری با آنها مشورت کنند.

1)اقوام، دوستان و همسایگانی که مورد احترام و اعتماد طرفین هستند.

2)معتمدین، روحانیون محل و افرادی که مورد اعتماد طرفین هستند.

3)خط تلفنی صدای مشاور سازمان بهزیستی کشور (123، 148)، خط مشاوره ی قوه قضائیه (129)، خط مشاوره ی نیروی انتظامی (110)، مراجعه حضوری و یا مشاوره تلفنی با روانپزشکان و روانشناسان و مشاوران خانواده مراکزمشاوره دولتی و خصوصی.

4) مراکز بهداشتی درمانی موجود در محل سکونت شما.

------------------------------------------------------------------------------

دفتر امور زنان، معاونت سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی